We leven vandaag in een wereld waarin de eeuwenoude traditie van wijn drinken langzaam vervaagt. Een wereld waarin de wijnglazen steeds minder vaak worden gevuld en de wijngaarden geleidelijk plaatsmaken voor andere gewassen. Dit scenario lijkt steeds waarschijnlijker nu recente studies aantonen dat de mondiale wijnconsumptie dramatisch daalt en mogelijk tegen 2035 zelfs zal halveren.

Inter Rhône publiceerde op 25 maart 2025 een overzicht van de economische impact van de Rhônewijnen. Het afgelopen jaar 2024 was voor de Rhônewijnen een periode van uitzonderlijke contrasten: enerzijds een historisch lage productie, anderzijds een kwalitatief exceptioneel millésime dat wijnliefhebbers wereldwijd heeft verrast en verrukt.

De biodynamische landbouw, ontwikkeld door Rudolf Steiner in 1924, heeft zich in de afgelopen eeuw ontwikkeld tot een opmerkelijk fenomeen in de landbouwwereld. Vooral in de wijnbouw hebben biodynamische praktijken een bijzondere aantrekkingskracht gekregen op wijnproducenten. Dit roept interessante vragen op: waarom lijken wijnbouwers gevoeliger te zijn voor deze esoterische benadering van landbouw dan andere professionele landbouwcategorieën? Kan een methode die bijna honderd jaar geleden werd ontwikkeld en gebaseerd is op spirituele overtuigingen, standhouden onder het kritische oog van moderne wetenschap? En misschien wel het meest intrigerend: hebben kosmische krachten, zoals Steiner beweerde, daadwerkelijk invloed op de wijnstok en de kwaliteit van wijn?

Het moet niet altijd over wijn gaan, niewaar? Zet je schrap, pak een kop koffie (of iets sterkers, afhankelijk van je persoonlijke technostressniveau), en leun achterover. We gaan op een hilarische, ietwat cynische, maar o zo herkenbare tijdreis door de eeuwenoude menselijke traditie van… volledig de pan uit flippen bij elke nieuwe uitvinding. Onze gids? De geschiedenis zelf, die ons keer op keer hetzelfde deuntje voorspeelt.

Een revolutionaire doorbraak in de wijnbouw markeert een nieuw tijdperk van duurzame ontwikkeling. De toenemende uitdagingen van klimaatverandering en plantenziektes bedreigen traditionele druiventeelt echter steeds meer. Wetenschappers hebben daarom een baanbrekende oplossing ontwikkeld: drie nieuwe druivenrassen die van nature bestand zijn tegen de meest voorkomende ziektes.

De Franse wijngaarden, het kloppende hart van 's werelds meest gerenommeerde wijnproductie, staan voor een ongekende crisis. Klimaatverandering bedreigt deze historische wijngaarden op een schaal die experts tien jaar geleden nog onmogelijk achtten.

Eeuwenlang hebben Franse wijnmakers hun expertise kunnen verfijnen volgens voorspelbare seizoenspatronen. Klimaatverandering dwingt hen vandaag deze traditionele wijngaarden te onderwerpen aan een ongekende transformatie.

De wijnindustrie, met haar rijke traditie en verfijnde kunst, staat voor een ongekende uitdaging: klimaatverandering. Dit artikel doet een poging om deze veranderingen samen te vatten, gebaseerd op inzichten van toonaangevende experts uit zowel de industrie als de academische wereld, en schetst een beeld van een sector in transitie, die zich bewust is van de noodzaak tot verandering en actief zoekt naar oplossingen.

Wie had ooit gedacht dat de eeuwenoude wijnindustrie zich zou bevinden op een kruispunt van traditie en innovatie? Wat begon als een simpele vraag - moeten wijnmakers zich aanpassen aan nieuwe trends of vasthouden aan traditionele methoden? - is uitgegroeid tot een heftig debat dat de hele sector in zijn greep houdt. Waarom? Omdat het raakt aan de kern van wat wijn is en wat het voor ons betekent. Wanneer? Nu, in 2025, terwijl de wijnindustrie worstelt met veranderende consumentenvoorkeuren, klimaatuitdagingen en technologische vooruitgang. Waar? Van de zonovergoten wijngaarden in Frankrijk tot de hippe wijnbars in Amsterdam. Hoe gaan wijnmakers, sommeliers en liefhebbers om met deze spanning tussen het oude en het nieuwe? Laten we duiken in de bruisende wereld van wijn anno 2025!

Je zit in een gezellig wijnbar in Noord-Macedonië, het glas in je hand gevuld met een dieprode wijn. De geur die opstijgt is intrigerend - een mix van rijp fruit, kruiden en iets aards. Je neemt een slok en wordt verrast door de complexiteit, de levendige zuren en de stevige tannines. Wat je proeft is geen Nebbiolo of Pinot Noir of Grenache (maar het lijkt niet ver uit de buurt van deze edele druiven), maar een wijn gemaakt van Xinomavro, de opkomende ster uit Noord-Macedonië.

We bevinden ons vandaag in een eeuwenoude wijnkelder, omringd door rijen zorgvuldig opgestelde en jarenlang bewaarde flessen. De sommelier nadert met een mysterieuze fles, zojuist opgedoken uit een verborgen hoek van de kelder. "Dit," zegt hij met een twinkeling in zijn ogen, "is geen gewone wijn. Dit is een meesterwerk van complexiteit en verfijning." Terwijl hij de kurk verwijdert en de wijn in het glas schenkt, ontvouwt zich een bouquet van aroma's die je zintuigen prikkelen en je nieuwsgierigheid wekken.

Stel je voor: een zonovergoten vallei, omringd door majestueuze bergen, waar de wind speels door de wijngaarden danst. Hier, in het hart van de Breedevallei, op slechts een uurtje rijden van Kaapstad, ontvouwt zich een fascinerend wijnverhaal. Welkom bij Olifantsberg, waar de Nederlandse ondernemer Paul Leeuwerik en zijn vrouw Corine in 2003 een droom tot leven brachten die de Zuid-Afrikaanse wijnwereld zou veranderen.

Verscholen in het pittoreske landschap van de zuidelijke Rhône staat een wijnhuis dat al bijna een eeuw lang de essentie van de Franse wijnbouw belichaamt. Maison SINNAE, opgericht in 1925, is niet zomaar een wijnproducent; het is een collectief van 140 gepassioneerde wijnboeren die hun krachten bundelen om wijnen te creëren die de ziel van Laudun weerspiegelen.

In de wereld van wijn heerst vaak traditie. Eeuwenlang is de iconische glazen fles het favoriete medium geweest voor het bewaren en serveren van deze geliefde drank. Maar nu we 2025 naderen, is er een revolutie gaande in de wijnindustrie, een die onze lang gekoesterde opvattingen over verpakkingen op de proef stelt. Deze verschuiving heeft niet alleen te maken met esthetiek of gemak; het is een reactie op dringende milieuproblemen en economische realiteiten die de manier waarop we denken over wijnproductie en -consumptie veranderen.

In de Rhônevallei hebben wijnmakers in 2024 een ware titanenstrijd geleverd tegen de grillen van de natuur. Het resultaat? Een oogstjaar dat de geschiedenisboeken in zal gaan als een triomf van vakmanschap en veerkracht, resulterend in wijnen van buitengewone kwaliteit ondanks lage opbrengsten.

In het hart van Spanje, op slechts 80 kilometer ten westen van Madrid, ligt een wijnregio die de afgelopen jaren steeds meer aandacht krijgt van wijnliefhebbers en experts wereldwijd: Sierra de Gredos. Deze bergachtige streek staat bekend om zijn unieke expressie van de Garnacha-druif, die door sommige experts, waaronder Ferran Centelles van Jancis Robinson, wordt omschreven als ‘pinot-achtig’. De wijnen uit deze regio onderscheiden zich door hun subtiliteit, verfijning en lichtheid - eigenschappen die niet vaak geassocieerd worden met traditionele Spaanse Garnacha.

Stel je voor: je staat in je favoriete wijnwinkel, smartphone in de hand, en scant een QR-code op een wijnfles. Plotseling ontvouwt zich een virtuele wereld waarin je door de wijngaarden wandelt waar de druiven zijn geplukt. Een AI-sommelier vertelt je precies welke gerechten perfect passen bij deze wijn. Science fiction? Nee hoor, dit is de toekomst van wijnmarketing, en die toekomst is nu.

Ik las afgelopen weekend een heel boeiend artikel van Pierre Marcelin, Pierre Marcelin is medeoprichter van Bottle Studio, een SaaS-bedrijf dat wijnprofessionals voorziet van innovatieve tools om hun marketingcontent te creëren en beheren. In dit artikel stelt Marcelin: in de wereld van wijn, waar traditie en ambacht hoog in het vaandel staan, wordt marketing vaak gezien als een vies woord.

De wijnwereld staat op de drempel van een transformatie. Decennialang heeft de industrie zich gericht op een voorspelbare doelgroep: oudere, welvarende mannen of vrouwen die waarde hechten aan traditie en diepgaande kennis van wijn. Deze consumenten genieten van een glas Bordeaux of Bourgogne of misschien zelfs Rhône met een grondig begrip van herkomst, jaargangen en subtiele complexiteit. Maar tijden veranderen, en zo ook het klantenbestand van de wijnindustrie.

“One thousand vines” van Pascaline Lepeltier is een ambitieuze en uitgebreide verkenning van de wereld van wijn, die op 24 oktober 2024 is verschenen. Dit langverwachte werk belooft een belangrijke bijdrage te leveren aan de wijnliteratuur en biedt lezers een uniek perspectief op wijnbouw, terroir en wijnwaardering.

De Franse wijnoogst van 2024 is historisch laag, vergelijkbaar met het moeilijke jaar 2021. De productie wordt geschat op slechts 37,5 miljoen hectoliter. Dit cijfer betekent een aanzienlijke daling van maar liefst 22% ten opzichte van het jaar 2023. Bovendien ligt deze productie 15% onder het gemiddelde van de jaren 2019 tot 2023. Deze lage opbrengst wordt voornamelijk toegeschreven aan een reeks klimatologische problemen. Deze problemen omvatten onder andere vorst, slechte vruchtzetting, onregelmatige druivenvorming, hagel, meeldauw en droogte. Elk van deze factoren heeft een directe impact gehad op de kwaliteit en kwantiteit van de druiven.

In de glooiende heuvels van de Italiaanse regio Piemonte ligt Barolo. Dit kleine maar machtige wijngebied, dat vaak de "koning der wijnen en de wijn der koningen" wordt genoemd, betovert wijnliefhebbers al eeuwenlang met zijn complexe wijnen. Het hart van Barolo's allure is de Nebbiolo druif, een kieskeurige maar lonende variëteit die enkele van 's werelds meest gewilde wijnen produceert.

In het hart van de zuidelijke Rhône-vallei ligt het wijngebied Laudun. Lang bekend als een kwaliteitsproducent binnen de Côtes du Rhône Villages appellation, heeft Laudun recentelijk een belangrijke mijlpaal bereikt. In 2023 werd officieel aangekondigd dat Laudun de felbegeerde status van Appellation d'Origine Contrôlée (AOC) heeft verworven, waarmee het zich voegt bij de elite van de Rhône-wijnen. Deze erkenning, die ingaat vanaf het oogstjaar 2024, markeert een nieuw hoofdstuk in de rijke wijngeschiedenis van de regio en belooft wijnliefhebbers over de hele wereld een nieuwe ontdekkingsreis.

De klimaatverandering is een van de meest urgente kwesties van onze tijd, met verstrekkende gevolgen voor vrijwel alle aspecten van ons leven en onze economie. Een sector die bijzonder gevoelig is voor deze veranderingen is de wijnbouw. Terwijl traditionele wijnregio's worstelen met nieuwe uitdagingen, openen zich elders onverwachte mogelijkheden. België, een land dat historisch gezien niet bekend staat om zijn wijnproductie, bevindt zich plotseling in een interessante positie. In dit artikel onderzoeken we de kansen en uitdagingen die de klimaatverandering biedt voor de Belgische wijnbouw.

"Te klein, te vuil, te ondoorzichtig", zo beschreef landbouwkundige Marc-André Selosse de bodem. Tot de jaren 1970 werd de bodem nauwelijks opgemerkt, slechts gezien als substraat of grondstoffenreservoir. Zelfs nu blijft het begrip vaak onduidelijk. In werkelijkheid is de bodem een complex ecosysteem dat leven ondersteunt en hulpbronnen levert voor de hele biosfeer. Voor wijnstokken is een levende bodem essentieel voor duurzaamheid en terroirexpressie. Ondanks dagelijks gebruik blijft de bodem weinig bekend, wat leidt tot vervuiling en aantasting. De bodem beslaat slechts 6,5% van het aardoppervlak en bestaat uit minerale en organische componenten.

In het hart van de Zuidelijke Rhône, te midden van de golvende heuvels en zonovergoten wijngaarden, ligt Cairanne - een wijngebied dat wijnliefhebbers wereldwijd betovert met zijn unieke karakter en onmiskenbare charme. De geheimen achter de bijzondere wijnen van deze streek liggen diep verankerd in het concept van 'terroir' - een complex en fascinerend samenspel van bodem, klimaat, topografie en menselijke expertise. In deze diepgaande verkenning zullen we de lagen van Cairanne's terroir ontrafelen, om te begrijpen wat deze plek zo buitengewoon maakt in de wereld van wijn.

Het jaar 2024 markeerde een keerpunt voor de wijnproductie in Vacqueyras, maar in gans Frankrijk wordt het geen eenduidig verhaal. De regen en grote vochtigheid doorheen het jaar, zelfs tot in de pluk, zal in sommige wijnregio’s zijn sporen nalaten. Maar het millésime 2024 wordt in Vacqueyras een verrassing door de uitzonderlijke kwaliteit die dit millésime beloofde. Naar de definitieve kwalitatieve resultaten voor de ganse Rhônevallei is het nog bang afwachten. In ieder geval wordt voor de appellatie Vacqueyras (en waarschijnlijk ook voor Gigondas) 2024 een boeiend, mogelijks schitterend millésime. De accenten die de Erwin Devriendt en Jérémy Onde ‘en surplus’ hebben gegeven, zal maken of hun wijnen in 2024 outstanding zullen zijn.

Catalonië, gelegen in het noordoosten van Spanje, is een regio die ademt en leeft voor wijn. Met een wijnbouwtraditie die teruggaat tot de 6e eeuw voor Christus, heeft deze streek zich ontwikkeld tot een waar wijnparadijs. De rijke geschiedenis en diverse terroirs van Catalonië hebben geleid tot de erkenning van 12 Denominació d'Origin (D.O.) gebieden, elk met zijn eigen unieke kenmerken en bijdragen aan de Catalaanse wijnwereld.

Wijn en kunst hebben een fascinerende relatie die al eeuwenlang bestaat. De schoonheid van wijngaarden en de complexiteit van wijn hebben kunstenaars geïnspireerd om prachtige werken te creëren. Deze unieke verbinding tussen wijnbouw en creativiteit heeft een grote invloed op de culturele wereld. Het kruispunt van kunst en wijn laat zien hoe kunstenaars inspiratie putten uit wijngaarden, wat leidt tot vernieuwende en boeiende kunstvormen.

De Appellation d'Origine Protégée (AOP) Cornas, gelegen in het noordelijke deel van de Rhône-vallei, is een fascinerende wijnregio die bekendstaat om zijn krachtige rode wijnen gemaakt van 100% Syrah-druiven. Dit compacte wijngebied, met slechts ongeveer 145 hectare aan wijngaarden, produceert enkele van de meest karakteristieke en gewaardeerde wijnen van de Rhône-vallei.

De wijnindustrie ondergaat momenteel een technologische revolutie, waarbij vooruitgang in wetenschap en technologie een cruciale rol spelen in verschillende aspecten van de wijnbouw, het wijn maken en de consumentenervaring. In dit artikel zullen we de grootste technologie trends verkennen die de wijnindustrie vormgeven en bespreken hoe deze trends de manier waarop we wijn verbouwen, produceren en genieten transformeren. Deze veranderingen zijn niet alleen innovatief, maar dragen ook bij aan de duurzaamheid van de wijnindustrie.

Débourbage is de Franse term voor 'voorklaren' waarbij men de vaste deeltjes in de most van witte wijn (voor gisting) laat bezinken om deze te verwijderen. Het is een essentiële en specifieke stap in de vinificatie van witte en rosé wijnen die door persing worden verkregen. Deze stap vindt plaats na de persing, net voor de alcoholische fermentatie, en is cruciaal voor het welzijn van de gisten. Laten we ons richten op deze onmisbare techniek voor het maken van kwaliteitswijnen.

Het is tijd voor de druivenpluk van de witte druivenrassen in de gecontroleerde oorsprongsbenamingen van de Rhônevallei. De wijnoogsters (die rond 20 augustus begonnen met de muskaatwijn) hebben op 2 september de eerste knip gegeven voor de witte wijnen, bijna een week later dan in 2023. De oogst van de rode wijnen zal naar verwachting half september beginnen.

Genesteld in de schilderachtige heuvels van Maastricht, staat Apostelhoeve als een baken van Nederlandse wijnbouw excellentie. Deze eersteklas wijngaard heeft een reputatie opgebouwd voor het produceren van uitzonderlijke witte wijnen en betovert wijnliefhebbers met zijn toewijding aan kwaliteit en innovatie. Apostelhoeve's unieke terroir en toewijding aan traditionele methoden hebben geresulteerd in de creatie van uitstekende wijnen die het potentieel van de Nederlandse wijnbouw laten zien.Aan de basis van het succes van Apostelhoeve ligt de zorgvuldig geselecteerde selectie van druivensoorten, waaronder Auxerrois, Pinot Gris en Riesling. Deze druiven gedijen goed in het microklimaat van de wijngaard en leveren wijnen op met een opmerkelijk karakter en complexiteit. Bezoekers van de Apostelhoeve kunnen de duurzame praktijken van de wijnmakerij ontdekken, meer te weten komen over de rijke wijnbouwerfenis van de familie Hulst en een zintuiglijke reis maken door middel van begeleide proeverijen die de unieke kwaliteiten van elke wijn die op dit gewaardeerde domein wordt geproduceerd, benadrukken.

Grüner Veltliner, de kenmerkende witte druivensoort van Oostenrijk, heeft de aandacht getrokken van wijnliefhebbers over de hele wereld. Deze frisse en veelzijdige wijn heeft een onmiskenbare invloed op de Oostenrijkse wijnwereld, vooral in regio's als Wachau, Kamptal en Niederösterreich. De Grüner Veltliner staat bekend om zijn verfrissende zuren en kenmerkende peperige tonen, en laat het unieke terroir van zijn thuisland zien, met een smaakervaring die zowel intrigerend als verrukkelijk is.

Welkom in het wijnparadijs van Aragón, een regio die wijnliefhebbers betovert met zijn unieke terroir en ongeëvenaarde garnacha-wijnen. Dit gebied in het noordoosten van Spanje heeft een rijke wijntraditie die teruggaat tot de Romeinse tijd. De combinatie van het bijzondere klimaat, de hoge ligging en de vruchtbare bodem maakt Aragón tot een ideale plek om garnacha-druiven te verbouwen.

In een wereld die bol staat van de keuze voor wijnliefhebbers, duikt de sisi-wijn op als een verborgen juweel dat op ontdekking wacht. Deze wijn, die bekend staat om zijn voortreffelijke smaak en gewaardeerd wordt door kenners, belooft de smaakpapillen uit te dagen en wijnliefhebbers kennis te laten maken met een nieuw hoogtepunt van smaak, vooral voor liefhebbers van sauvignon blanc. Met zijn levendige aroma's en complexe profielen is sisi-wijn niet alleen een bewijs van de kunst van het wijnmaken, maar ook van het rijke erfgoed waaruit hij afkomstig is. Het is een baken voor wie zijn wijnervaring wil verbeteren en nodigt zowel liefhebbers als gelegenheidsdrinkers uit om de unieke samenstelling te ontdekken.

De Empordà regio ligt in de noordoostelijke hoek van Catalonië, Spanje, en heeft een rijk cultureel en wijnbouwerfgoed. Dit schilderachtige gebied, dat sinds 1972 erkend is als Denominación de Origen Protegida (D.O.P.), omvat zowel de Alt Empordà als de Baix Empordà en biedt een mediterraan klimaat dat perfect is voor een verscheidenheid aan druifsoorten, waaronder de opmerkelijke Garnatxa en Samsó. De verschuiving naar ambachtelijke wijnmakerijen aan het eind van de jaren '90 heeft de allure van Empordà alleen maar versterkt, waardoor de wijnen een symbool van kwaliteit en innovatie zijn geworden.

De afgelopen jaren heeft de wijnindustrie een toename gezien in de toepassing van biodynamie. Deze holistische benadering van landbouw, die de boerderij of wijngaard beschouwt als een zelfvoorzienend ecosysteem, is overgenomen door wijnmakers die de kwaliteit van hun product en de duurzaamheid van hun praktijken willen verbeteren.

De world of wine is een fascinerend universum, doordrenkt van een rijke geschiedenis en ingewikkelde details die vorm geven aan elke druppel. In het hart van dit universum ligt het concept van het 'terroir'. Deze Franse term, die moeilijk of niet te vertalen valt, is een veelzijdig concept dat de milieuomstandigheden, bodem, landkenmerken en wijnbouwtradities van een specifiek geografisch gebied samenvat. Door deze lens onderzoeken we hoe het wijnbouwterroir een unieke identiteit geeft aan elke wijngaard en zijn producten.

Beaujolais, de bakermat van de gamaydruif en beroemd om zijn rode Beaujolais Nouveau wijnen uit de jaren '80, is een wijngebied in centraal oost Frankrijk, net ten zuiden van Bourgondië. Naast de toegankelijke en frisse wijnen heeft het gebied ook tien hoog aangeschreven 'cru'-wijngaarden en verschillende gerenommeerde en zelfs begeerde wijndomeinen.

Welkom bij onze uitgebreide gids over de nieuwste trends die de wijnwereld in 2024 vormgeven. Nu we een nieuw jaar ingaan, is het essentieel om de curve voor te blijven en de opkomende patronen te begrijpen die de wijnindustrie transformeren. In dit artikel verkennen we de belangrijkste ontwikkelingen die het wijnlandschap zullen vormgeven, van verschuivende consumentenvoorkeuren tot innovatieve wijnmaaktechnieken. Dus, pak een glas van je favoriete wijn en laten we erin duiken!

Ontdek de magie van Rheingau en laat je betoveren door de prachtige wijngaarden en de unieke wijnen die hier worden geproduceerd. In dit artikel nemen we je mee op een reis door dit betoverende wijngebied in Duitsland, waar je kunt genieten van de adembenemende landschappen, de rijke geschiedenis en natuurlijk de heerlijke wijnen. Of je nu een wijnliefhebber bent of gewoon op zoek bent naar een unieke reisbestemming, Rheingau zal je zeker niet teleurstellen.

De world of wine is heel uitgebreid en divers, waarbij elke regio zijn eigen unieke smaken en kenmerken heeft. Een van die regio's die vaak onder de radar verdwijnt, is Brazilië. Brazilië ligt verscholen in Zuid-Amerika en is misschien niet het eerste land waar je aan denkt als je aan wijnproductie denkt, maar het heeft een rijke geschiedenis en een veelbelovende toekomst in de wereld van de wijnbouw.

In het voorjaar van 2022 ging Erwin Devriendt, consul van de Baronie Gent van de Commanderie des Costes du Rhône, in Avignon tijdens de hoogmis 'Découvertes en Vallée du Rhône' op zoek naar verborgen en ongekende 100 % grenachewijnen. Men ziet immers dat innovatieve wijnbouwers meer en meer experimenteren met de nobele grenache en zich wagen tot de productie van wijnen met uitsluitend grenache - tegen de appellatiecultuur in. Er bestaat ook een onuitgesproken regel in de Zuidelijke Rhône die zegt dat 'je als wijnbouwer pas geslaagd bent wanneer je de volmaakte schoonheid van grenache in een fles kunt steken'. Emmanuel Reynaud van Château Rayas zal dit uiteraard niet tegenspreken.

Prosecco vineyard landcape | ©Pavel Rezac / www.shutterstock.com

Nu het belang van de wijnbouw en de wijnproducerende sector in Europa steeds belangrijker wordt, is het van cruciaal belang om de mogelijke effecten van klimaatverandering op deze sector te begrijpen. De unieke milieukenmerken van beroemde wijnbouwgebieden in Europa, zoals Bordeaux, Bourgondië, Rhône, Douro, Toscane....., maken deze bijzonder kwetsbaar voor klimaatveranderingen. In de afgelopen jaren is er al een merkbare stijging geweest van de gemiddelde temperaturen tijdens het groeiseizoen in veel wijnbouwregio's in Europa. Er wordt verwacht dat deze trend zich in de toekomst zal voortzetten, aangezien de prognoses voor klimaatverandering wijzen op aanzienlijke veranderingen in temperaturen en neerslagpatronen.