Beaujolais, de bakermat van de gamaydruif

Wijn uit de Beaujolais

Beaujolais, de bakermat van de gamaydruif en beroemd om zijn rode Beaujolais Nouveau wijnen uit de jaren '80, is een wijngebied in centraal oost Frankrijk, net ten zuiden van Bourgondië. Naast de toegankelijke en frisse wijnen heeft het gebied ook tien hoog aangeschreven 'cru'-wijngaarden en verschillende gerenommeerde en zelfs begeerde wijndomeinen.

Het wijngebied van de Beaujolais strekt zich uit ten zuiden van Macon, grenzend aan de zuidelijke Maconnais, en beslaat een afstand van ongeveer 70 km tot Lyon aan de westkant van de Saone. Het ligt net onder Bourgondië en wordt vaak beschouwd als een deel ervan, hoewel het onder de administratieve regio Rhône valt. De uitgebreide teelt van Gamay in dit gebied onderscheidt Beaujolais als een van de weinige regio's ter wereld die prioriteit geeft aan één enkele druivensoort. Hoewel andere druivensoorten zijn toegestaan, worden ze meestal in kleine hoeveelheden gebruikt, en een typische rode Beaujolais zal volledig uit Gamay bestaan. In Beaujolais rouge of Beaujolais rose zijn er officieel zeven extra druivensoorten toegestaan, maar ze maken slechts een klein deel uit (niet meer dan 15 procent, met twee uitzonderingen). De vijf belangrijkste nevenvariëteiten zijn Aligote, Chardonnay, Melon de Bourgogne, Pinot Gris en Pinot Noir.

Er bestaan nog twee andere soorten gamay, gamay de Bouze en gamay de Chaudenay. Hoewel ze allebei afgeleid zijn van gamay, zijn ze geclassificeerd als aparte variëteiten en zijn ze meestal beperkt tot een maximum van 10% in de wijngaard.

Volgens recente wetten wordt pinot noir specifiek vermeld als een van de secundaire druivensoorten. Vanaf de oogst van 2015 mag pinot noir alleen in een blend worden opgenomen als hij naast gamay staat aangeplant, en de totale oppervlakte van pinot noir mag niet meer dan 15 procent van de hele wijngaard beslaan.

Hoewel de regio vooral bekend staat om de productie van rode wijn, is er ook een witte variant die bekend staat als Beaujolais Blanc, gemaakt van Chardonnay-druiven.

Beaujolais, Beaujolais Villages en Beaujolais Cru

Er zijn meerdere varianten van rode wijnen uit de Beaujolais regio, waaronder de traditionele Beaujolais appellation. Dit omvat zowel de strengere Beaujolais Superieur, waarvan wordt aangenomen dat deze van hogere kwaliteit is, als de kenmerkende, jonge Beaujolais Nouveau (ook bekend als Beaujolais Primeur, maar deze benaming wordt zelden gebruikt) en Beaujolais Villages.

De topwijnen in de regio worden geproduceerd in tien verschillende Beaujolais 'crus' gebieden, die al lange tijd erkend worden als de beste in de regio. Elk van deze tien gebieden (Brouilly, Chenas, Chiroubles, Côte de Brouilly, Fleurie, Julienas, Morgon, Moulin-a-Vent, Regnie en Saint-Amour) heeft zijn eigen appellatiebenaming.

De appellation Beaujolais Superieur is alleen voorbehouden aan rode wijnen en valt onder dezelfde regels als Beaujolais, maar met strengere normen in bepaalde regio's. Deze wijnen worden meestal geproduceerd met een hoger alcoholgehalte. Deze wijnen worden meestal geproduceerd met een hoger niveau van uitmuntendheid. De druiven die gebruikt worden voor Beaujolais Superieur moeten bijvoorbeeld een minimaal potentieel alcoholpercentage van 10,5 procent hebben op het moment van de oogst, vergeleken met de standaard 10 procent. Bovendien is de vereiste opbrengst iets lager.

Geografische variaties daargelaten, zijn de productieparameters voor rode Beaujolais met de toevoeging Villages of Superieur vergelijkbaar.

De geschiedenis van Beaujolais

In de 19e eeuw kreeg de Beaujolais-regio erkenning voor zijn frisse en fruitige 'nouveau'-wijnen. Deze wijnen werden meestal kort na de oogst verkocht en geconsumeerd, zonder vatrijping. Sommige wijnen voltooiden zelfs hun alcoholische gistingsproces tijdens het transport naar hun eindbestemming voor de verkoop.

Tijdens de 19e eeuw wonnen deze levendige en verfrissende wijnen aan populariteit in de steden, zelfs tot in Parijs en Londen. Ze werden vaak gedronken tijdens de wintermaanden tot de rijpere en goed gestructureerde wijnen beschikbaar werden voor de verkoop. In overeenstemming met de appellationvoorschriften worden de Nouveau-wijnen nu officieel elke derde donderdag van november vrijgegeven.

Tijdens de 19e eeuw kende de wijnproductie in de Beaujolais een tweedeling. Het zuidelijke deel van de regio richtte zich op het creëren van lichte, fruitige en jeugdige wijnen om te voldoen aan de vraag van Lyon, een nabijgelegen stedelijk gebied. Aan de andere kant volgde het noordelijke deel een Bourgondische stijl en produceerde wijnen die goed konden ouderen en het transport naar verre markten zoals Macon en Noord-Frankrijk konden weerstaan.

De huidige staat van de regio wordt beïnvloed door deze verdeling, aangezien de noordelijke sector voornamelijk bezet wordt door tien crus en "Villages". Het zuidelijke deel van de regio is verantwoordelijk voor de productie van een aanzienlijk deel van de druiven die gebruikt worden voor de Beaujolais Nouveau, die nog steeds een aanzienlijk marktaandeel heeft ondanks de dalende populariteit sinds de jaren 1980.

Desondanks hebben veel analisten de neiging om het belang van de categorie Beaujolais Nouveau in de regio te overdrijven. Ondanks het hoogtepunt van zijn populariteit in de jaren 1980 met een jaarlijkse productie van ongeveer 50 miljoen liter, heeft de categorie nooit meer dan de helft van de totale productie van de regio gehaald.

Klimaat van de Beaujolais

Het klimaat van de Beaujolais is bijna continentaal, maar wordt gematigd door het Centraal Massief en de Alpen. Dit resulteert in een warm groeiseizoen, perfect voor het produceren van de fruitige en rijpe smaken die je terugvindt in nouveau-wijnen.

De Beaujolais is geografisch onderverdeeld in twee verschillende regio's. Het noordelijke deel wordt gekenmerkt door golvende heuvels. Het noordelijke deel wordt gekenmerkt door golvende heuvels van graniet, afgewisseld met klei en kalkafzettingen. De zuidelijke regio daarentegen bestaat voornamelijk uit vlakker terrein, rijk aan klei- en zandsteenbodems. Dit verschil in terroir speelt een belangrijke rol in het vinificatieproces, wat resulteert in aromatische, goed gestructureerde en complexe wijnen in het noorden, terwijl het zuiden lichtere, meer jeugdige en fruitige stijlen produceert.

Het proces van koolzuurmaceratie

De gamaydruif, die verantwoordelijk is voor deze unieke en jeugdige wijnen, is een zure variëteit die vroeg rijpt. Door deze eigenschap wordt de voorkeur gegeven aan de techniek van macération carbonique om de meeste rode Beaujolais-wijnen te maken. De gistingsvaten bevatten hele trossen druiven, waarbij de bovenste lagen op de onderste lagen drukken. Hierdoor worden de druiven bovenop verzadigd met koolzuurgas, een bijproduct van het gistingsproces, wanneer het sap begint te gisten. Bij dit proces vindt intracellulaire gisting plaats, waarbij de hele druif fermenteert, wat resulteert in levendige wijnen met een laag tanninegehalte en een zeer fruitige smaak.

Het gebruik van de methode in de Beaujolais wordt vaak toegeschreven aan Jules Chauvet, een wijnmaker en wetenschapper. De lessen van Chauvet hebben nog steeds een grote invloed op het gebied van natuurlijke wijn en wijnmaken met minimale ingrepen, en zijn impact draagt bij tot de populariteit van bepaalde Beaujolaiswijnen en -producenten.