De world of wine is een fascinerend universum, doordrenkt van een rijke geschiedenis en ingewikkelde details die vorm geven aan elke druppel. In het hart van dit universum ligt het concept van het 'terroir'. Deze Franse term, die moeilijk of niet te vertalen valt, is een veelzijdig concept dat de milieuomstandigheden, bodem, landkenmerken en wijnbouwtradities van een specifiek geografisch gebied samenvat. Door deze lens onderzoeken we hoe het wijnbouwterroir een unieke identiteit geeft aan elke wijngaard en zijn producten.
Terroir begrijpen: een historisch perspectief
De term 'terroir' maakt al eeuwenlang deel uit van het wijnlexicon, waarvan de oorsprong teruggaat tot de middeleeuwen. Het begon als een manier om de aardse tonen in veel wijnen uit de Oude Wereld te beschrijven, maar in de loop der tijd is de betekenis uitgebreid en geëvolueerd. Vandaag de dag wordt het vaak gebruikt om de unieke combinatie van natuurlijke factoren te beschrijven die de smaak van de wijn beïnvloeden, waaronder het klimaat, de bodem en het terrein, maar ook de menselijke invloeden, zoals traditionele wijnmaakmethoden en de cultuur van de regio.
De multidimensionaliteit van terroir
Het wijnbouwterroir is een complex systeem, beïnvloed door een groot aantal factoren. Deze kunnen grofweg worden gecategoriseerd in:
Klimaat
Het klimaat speelt een cruciale rol in de vormgeving van het wijnbouwterroir. Dit omvat zowel de weerpatronen van een regio op lange termijn als de specifieke omstandigheden tijdens het groeiseizoen. Warme klimaten kunnen leiden tot een hoger suikergehalte in de wijn, wat resulteert in een hoger alcoholgehalte, terwijl koelere klimaten vaak wijnen produceren met een lager suikergehalte en een hogere zuurgraad.
Bodem
De bodem is een ander cruciaal element van het terroir. Het type, de samenstelling en de structuur van de bodem kunnen de smaak en de kwaliteit van de wijn aanzienlijk beïnvloeden. Zanderige bodems produceren bijvoorbeeld meestal drogere wijnen, terwijl bodems op basis van klei meestal brutere wijnen opleveren.
Terrein
Het terrein, of de fysieke kenmerken van het landschap, is ook van invloed op het wijnbouwterroir. Factoren zoals hoogte, helling en de nabijheid van grote watermassa's kunnen de smaak van een wijn beïnvloeden.
Traditie
De traditionele wijnmaakmethoden en wijnbouwtechnieken van een regio kunnen ook bijdragen aan het terroir van de wijn. Deze tradities, die diep geworteld zijn in de cultuur en geschiedenis van de regio, kunnen een uniek karakter aan de wijn geven.
De rol van microben bij het bepalen van terroir en kwaliteit van de wijn
Recente studies suggereren dat het microbioom van een regio, inclusief bacteriën en gisten, ook een belangrijke rol kunnen spelen bij het definiëren van het terroir van een wijn. Deze microscopische wezens, die uniek zijn voor bepaalde locaties, kunnen mogelijk de smaak van een wijn beïnvloeden, waardoor een extra laag complexiteit wordt toegevoegd aan het terroir van de wijnbouw.
Het terroir van de wijngaard is nauw verbonden met de kwaliteit van de wijn. Veel wijnkenners en -experts geloven zelfs dat het terroir van een wijn de belangrijkste factor is voor de kwaliteit ervan. Dit komt omdat het terroir de smaak, het aroma, de kleur en zelfs de textuur van de wijn kan beïnvloeden. Daarom is het begrijpen en waarderen van het terroir een cruciaal aspect van het maken en proeven van wijn.
De controverses rond terroir
Ondanks het belang ervan, is het concept van terroir niet zonder controverse. Een van de meest besproken aspecten van terroir is de rol van de minerale samenstelling van de bodem in de smaak van de wijn. Terwijl sommigen geloven dat de mineralen in de bodem geproefd kunnen worden in de wijn, suggereert wetenschappelijk bewijs het tegendeel. Een ander twistpunt is het idee dat het terroir in de loop van de tijd kan veranderen, beïnvloed door zowel natuurlijke als menselijke factoren.
Het terroir beïnvloedt dus niet alleen de smaak en kwaliteit van de wijn, maar het geeft ook vorm aan het wijnlandschap. Dit landschap is een weerspiegeling van de wisselwerking tussen natuur en menselijk ingrijpen. De wijngaarden met hun verschillende rijen wijnstokken, de unieke architecturale stijlen van de wijnhuizen en de culturele gebruiken van de regio dragen allemaal bij tot het wijnlandschap.
Het terroir van specifieke wijngebieden
Elke wijnregio heeft zijn eigen unieke terroir, gevormd door de specifieke omgevingsfactoren en wijntradities. Het terroir van de Sonoita regio in Arizona wordt bijvoorbeeld bepaald door het hete, droge en winderige klimaat en de unieke terra rosa bodem, die gekenmerkt wordt door een leemachtige ondergrond met rode klei en kalksteen. Wijnen uit deze regio hebben vaak een hogere zuurgraad en een unieke smaak en aroma die het unieke terroir van de regio weerspiegelen.
Naarmate het begrip van terroir zich blijft ontwikkelen, neemt ook de rol ervan in de wijnindustrie toe. Vooral de toenemende aandacht voor duurzaamheid en milieubehoud zal waarschijnlijk de toekomst van wijnbouwterroir beïnvloeden. Wijnproducenten kijken steeds meer naar manieren om hun impact op het milieu te minimaliseren en de natuurlijke bronnen die bijdragen aan hun terroir te behouden.
Het wijnbouwterroir is een complex en veelzijdig concept dat de unieke combinatie van natuurlijke en menselijke factoren omvat die de smaak en kwaliteit van wijn beïnvloeden. Terwijl we dit concept blijven onderzoeken en begrijpen, blijft het een fundamenteel aspect van de wijnindustrie, dat het wijnlandschap en de wijnproefervaring vormgeeft. Dus, de volgende keer dat je van een glas wijn geniet, neem dan even de tijd om het terroir te waarderen dat heeft bijgedragen aan het unieke karakter ervan.
Enkele referenties:
- Dion, R. (1934). The history of the vine and wine in France from the beginnings to the present day.
- Lebeau, R. (1995). Terroir: An expanse of land with certain characteristics that individualise it from an agronomic point of view.
- Stengel, K. (2017). The imaginary quality of the wine.
- Vaudour, E. (2003). The quality of grapes and wine in relation to geography: notions of terroir at various scales.
- Yengué, J. L., & Stengel, K. (2020). Wine-growing terroir: landscape and quality.
- Jean-Louis Yengué, Kilien Stengel. The wine terroir : landscape and quality. EdA, Esempi di Architettura, 2021. hal-03180009
Reactie plaatsen
Reacties