In de wereld van wijn heerst vaak traditie. Eeuwenlang is de iconische glazen fles het favoriete medium geweest voor het bewaren en serveren van deze geliefde drank. Maar nu we 2025 naderen, is er een revolutie gaande in de wijnindustrie, een die onze lang gekoesterde opvattingen over verpakkingen op de proef stelt. Deze verschuiving heeft niet alleen te maken met esthetiek of gemak; het is een reactie op dringende milieuproblemen en economische realiteiten die de manier waarop we denken over wijnproductie en -consumptie veranderen.
Het gewicht van traditie
Laten we, voordat we ons in de innovaties verdiepen, eens kijken naar de status quo. Glazen flessen zijn al meer dan 400 jaar de meest gebruikte verpakking voor wijn. Ze zijn uitstekend voor het behoud van de wijnkwaliteit, maar er hangt een stevig prijskaartje aan. Volgens recente studies is glas verantwoordelijk voor meer dan een derde van de totale koolstofvoetafdruk van een wijn. Het transport en de productie van glazen flessen dragen bij aan meer dan de helft van de broeikasgasemissies van een producent. Deze cijfers zijn onthutsend en hebben wereldwijd geleid tot een serieuze heroverweging van wijnverpakkingen.
Dr. Emma Green, een milieuwetenschapper uit Australië, zet het in perspectief:
“De afhankelijkheid van de wijnindustrie van glazen flessen heeft in belangrijke mate bijgedragen aan haar ecologische voetafdruk. Door de verpakking opnieuw te bekijken, hebben we het potentieel om onze impact op het milieu drastisch te verminderen.”
Lichtgewicht: een glas dat halfvol is
Interessant genoeg gaat een van de belangrijkste trends in wijnverpakkingen niet over het helemaal afschaffen van glas, maar over het milieuvriendelijker maken ervan. Deze aanpak heet “lichtgewicht” en wint wereldwijd aan populariteit.
De Europese glasfabrikant Verallia heeft onlangs de lichtste Bordelaise fles ter wereld aangekondigd, met een gewicht van slechts 300 gram. Om dit in de juiste context te plaatsen: een standaard glazen wijnfles van 750 ml weegt meestal rond de 575 gram en sommige premium flessen tippen de weegschaal aan 900 gram. Deze innovatie betekent een aanzienlijke vermindering van het materiaalgebruik en dus van de CO2-uitstoot.
In Italië heeft de biodynamische producent Alois Lageder voor een vergelijkbare aanpak gekozen. Zij hebben een lichtgewicht Bourgogne-fles ontwikkeld die hun jaarlijkse glasverbruik met 17%, of 87 ton, heeft verminderd. Bovendien heeft Lageder ervoor gekozen om hun 450 gram wegende “Summa” fles niet te patenteren, in de hoop andere producenten te inspireren om dit voorbeeld te volgen.
James Halliday, een bekende Australische wijncriticus, geeft commentaar op deze trend:
“Lichtgewicht is een uitstekend voorbeeld van hoe de wijnindustrie kan innoveren binnen traditionele kaders. Het is een win-winsituatie, waarbij de vertrouwde flesvorm behouden blijft terwijl de impact op het milieu aanzienlijk wordt verminderd.”
De mal doorbreken: alternatieve materialen
Terwijl het lichter maken van flessen een stap in de goede richting is, nemen sommige producenten nog gedurfdere stappen door geheel nieuwe materialen voor wijnverpakkingen te onderzoeken.
Aluminium: het verrassende element
In Californië heeft een nieuw merk, Element Wines, onlangs een aluminium fles van 750 ml op de markt gebracht. Met slechts 90 gram is hij 80% lichter dan de gemiddelde glazen fles en 100% recyclebaar. Deze innovatie gaat verder dan alleen gewichtsvermindering; het maakt efficiënter transport mogelijk, waarbij tot 43% meer wijnkisten in een enkele vrachtwagenlading passen.
Jody Bogle, Vice President of consumer relations bij Element [al] Wines, legt hun motivatie uit:
“We zijn begonnen met het zoeken naar manieren om onze bestaande glazen flessen lichter te maken, maar dat leidde ons naar een radicalere aanpak. We geloven dat consumenten klaar zijn om deze verandering te omarmen, vooral als ze de voordelen voor het milieu begrijpen.”
Papier: meer dan alleen Pulp Fiction
Op het gebied van echt alternatieve materialen heeft het Britse bedrijf Frugalpac voor opschudding gezorgd met hun papieren wijnfles. De Frugal Bottle, zoals hij wordt genoemd, bestaat uit een zakje van voedselkwaliteit dat is bedekt met een kartonnen buitenlaag van 94% recyclebaar materiaal. Hij weegt slechts 83 gram en heeft een ecologische voetafdruk die 84% lager is dan die van glazen flessen.
Wat vooral innovatief is aan de aanpak van Frugalpac is hun bedrijfsmodel. In plaats van flessen te verkopen, verkopen ze de assemblagemachines aan lokale wijnproducerende gebieden. Deze strategie is erop gericht om transport en koolstofuitstoot verder te verminderen door lokale productie van de verpakking mogelijk te maken.
Het zuidelijk halfrond neemt de leiding
Terwijl Europa en Noord-Amerika zeker innoveren, komen enkele van de meest opwindende ontwikkelingen in alternatieve wijnverpakkingen uit het zuidelijk halfrond, met name Australië en Zuid-Amerika.
Australië: Blikjes en platte flessen
Australië heeft het voortouw genomen in de beweging van wijn in blik. Deze verpakkingsoplossing is niet alleen licht en gemakkelijk recyclebaar, maar koelt ook snel af en is perfect voor openluchtevenementen.
Laura Catena, een prominente Argentijnse wijnmaker, deelt haar gedachten over deze trend:
“Wijn in blik doet misschien de wenkbrauwen fronsen bij traditionalisten, maar het is een praktische en milieuvriendelijke oplossing. Blikjes beschermen de wijn tegen licht en lucht, waardoor de wijn mogelijk verser blijft dan sommige glazen flessen.”
Een andere Australische innovatie is de platte plastic fles. Deze flessen zijn gemaakt van gerecycled materiaal, zijn ongelooflijk licht en passen zelfs door een standaard brievenbus. Dit ontwerp verlaagt niet alleen de verzendkosten, maar opent ook nieuwe mogelijkheden voor directe verkoop aan consumenten.
Zuid-Amerika: Tetra Pak en verbeterde Bag-in-Box
In Argentinië en Chili omarmen wijnmakers de Tetra Pak-technologie. Deze kartonnen verpakkingen, vergelijkbaar met die voor sappen, bieden aanzienlijke milieuvoordelen. Ze zijn licht van gewicht, gemakkelijk te recyclen en hebben een kleinere ecologische voetafdruk dan glazen flessen.
Ondertussen krijgt het bekende bag-in-box formaat een upgrade. Chileense wijnmakers verbeteren zowel de kwaliteit van de wijn als de technologie van de verpakking. Moderne bag-in-box wijnen kunnen tot weken na opening vers blijven, wat de hoeveelheid afval vermindert en consumenten meer flexibiliteit biedt.
De wetenschap achter de omschakeling
De overstap naar alternatieve verpakkingen gaat niet alleen over het verminderen van gewicht en materialen. Er zit serieuze wetenschap achter deze innovaties, vooral als het gaat om het behoud van wijnkwaliteit.
Onderzoek heeft aangetoond dat sommige alternatieve verpakkingsmethoden, zoals blikjes en Tetra Paks, wijn beter beschermen tegen licht en zuurstof dan traditionele glazen flessen. Dit is cruciaal voor het behoud van het smaakprofiel van de wijn en het verlengen van de houdbaarheid.
Bovendien hebben levenscyclusanalyses van verschillende verpakkingsopties waardevolle gegevens opgeleverd over hun impact op het milieu. Een studie uitgevoerd door het Australian Wine Research Institute heeft aangetoond dat de overschakeling van glas naar alternatieve formaten alleen al in het VK een jaarlijkse besparing van 750.000.000 kg CO2e kan opleveren.
Economische gevolgen
De overstap naar alternatieve verpakkingen is niet alleen ecologisch, maar ook economisch zinvol. Een lichtere verpakking betekent lagere verzendkosten, wat een aanzienlijke impact kan hebben op het resultaat van een wijnmakerij, vooral voor degenen die internationaal exporteren.
Bovendien openen alternatieve verpakkingen nieuwe marktkansen. Ingeblikte wijnen en Tetra Paks kunnen bijvoorbeeld worden verkocht op plaatsen waar glas verboden is, zoals stranden, parken en sommige openluchtevenementen. Dit vergroot het potentiële klantenbestand voor wijnhuizen en kan leiden tot een hogere verkoop.
Peter Gago, hoofd wijnmaker bij Penfolds in Australië, geeft zijn visie op de economische aspecten:
“Hoewel traditie belangrijk is bij het maken van wijn, kunnen we de economische realiteit van onze industrie niet negeren. Alternatieve verpakkingen verkleinen niet alleen onze ecologische voetafdruk, maar kunnen ook nieuwe markten openen en onze operationele kosten verlagen. Het is een richting die we serieus moeten overwegen als we naar de toekomst van wijn kijken.”
Uitdagingen en consumentenperceptie
Ondanks de duidelijke voordelen staat de wijnindustrie voor uitdagingen bij het invoeren van alternatieve verpakkingen. De perceptie van de consument blijft een belangrijke hindernis. Veel wijndrinkers associëren kwaliteit met traditionele glazen flessen en het zal tijd en educatie kosten om deze mentaliteit te veranderen.
Het 2022 ProWein Business Report benadrukte deze uitdaging en onthulde dat 60% van de producenten en 45% van de respondenten uit de handel geen plannen hadden om in de komende twee jaar iets anders aan te bieden dan glazen verpakkingen. Deze weerstand tegen verandering onderstreept de noodzaak van voortdurend onderzoek, innovatie en consumenteneducatie.
Vooruitblik: de toekomst van wijnverpakkingen
Bij het naderen van 2025 is het duidelijk dat de wijnindustrie zich op een kruispunt bevindt. De milieueis om de koolstofuitstoot te verminderen duwt de sector in de richting van innovatie, terwijl traditie en de verwachtingen van de consument vaak in de tegenovergestelde richting trekken.
De wetenschap is echter duidelijk: alternatieve verpakkingen kunnen de impact van de wijnindustrie op het milieu aanzienlijk verminderen zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit. Van lichtgewicht glas tot aluminium flessen, van papieren verpakkingen tot verbeterde bag-in-box technologie, de opties zijn divers en veelbelovend.
De economische voordelen van deze innovaties worden ook steeds duidelijker. Naarmate meer wijnproducenten alternatieve verpakkingen gaan gebruiken, kunnen we lagere productie- en transportkosten verwachten, waardoor kwaliteitswijnen mogelijk toegankelijker worden voor een breder scala aan consumenten.
De toekomst van wijnverpakkingen zal waarschijnlijk divers zijn, met verschillende oplossingen die geschikt zijn voor verschillende soorten wijnen en marktsegmenten. Wat zeker is, is dat de sector niet langer de milieu- en economische gevolgen van zijn verpakkingskeuzes kan negeren.
Als we het glas heffen (of het blik, of de doos) op de toekomst van wijn, laten we dan proosten op innovatie, duurzaamheid en de blijvende geest van deze oude en geliefde drank. De wijn binnenin mag dan tijdloos blijven, het vat evolueert zeker.
Rudi D'Hauwers 29/12/2024 - met behulp van AI
Reactie plaatsen
Reacties